Wanneer een werknemer en werkgever besluiten om de samenwerking te beëindigen kan dit met een vaststellingsovereenkomst worden geëffectueerd. In de vaststellingsovereenkomst worden dan alle voor of bij de beëindiging van de arbeidsovereenkomst overeengekomen afspraken en voorwaarden vastgelegd.
In beginsel geldt dat de in de vaststellingsovereenkomst vastgelegde afspraken beide partijen binden. Van de afspraken en voorwaarden kan niet worden afgeweken.
Toch zijn er situaties denkbaar waarbij een vaststellingsovereenkomst dient te worden vernietigd. Denk hierbij aan het voorleggen van een vaststellingsovereenkomst aan een werknemer die net op staande voet is ontslagen. In dergelijke uitzonderlijke omstandigheden kan een beroep worden gedaan op de vernietigbaarheid van de vaststellingsovereenkomst op grond van misbruik van omstandigheden of een ander wilsgebrek. Hieronder enkele voorbeelden.
Onderzoeksplicht werkgever
Wanneer een werkgever aan een werknemer een vaststellingsovereenkomst ter ondertekening voorlegt met het doel de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden te beëindigen, mag de werkgever niet uitsluitend uit het feit dat de werknemer de overeenkomst ondertekent afleiden dat de werknemer akkoord gaat met de beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De werkgever moet nagaan of de werknemer beseft dat zijn instemming wordt gevraagd met beëindiging van de arbeidsovereenkomst, zonder garantie op terugkeer, en of hij de mogelijke consequenties van zijn instemming voor zijn rechtspositie overzag ( Zie o.a. Hof Arnhem 20 juli 2010, JAR 2010/214). Dit betekent dat een werkgever de werknemer omtrent zijn rechtspositie volledige en juiste informatie moet verschaffen.
Bij een vaststellingsovereenkomst is het dus van belang dat de werkgever controleert of de werknemer begrijpt waarvoor hij de vaststellingsovereenkomst precies ondertekent en of de werknemer daadwerkelijk op de hoogte is van de consequenties van het ondertekenen van de overeenkomst. Zo moet de werkgever bijvoorbeeld nagaan of de werknemer op de hoogte is van het feit dat hij geen aanspraak kan maken op een uitkering. Bij het overeenkomen van een vaststellingsovereenkomst heeft de werkgever dus een onderzoeksplicht. Als blijkt dat de werkgever aan deze onderzoeksplicht niet heeft voldaan kan dit de vernietiging van de vaststellingsovereenkomst tot gevolg hebben (Zie Gerechtshof Leeuwarden, 11 december 2011, JAR 2013/32).
Vaststellingsovereenkomst en misbruik van omstandigheden
Een vaststellingsovereenkomst die aan een werknemer wordt voorgelegd op het moment dat hij net op staande voet is ontslagen kan vernietigbaar zijn op grond van misbruik van omstandigheden.
Uit een arrest van de Hoge Raad blijkt dat een vaststellingsovereenkomst kan worden vernietigd op grond van misbruik van omstandigheden wanneer (1) de werkgever wist of behoorde te begrijpen dat de werknemer door bijzondere omstandigheden, als afhankelijkheid of onervarenheid, bewogen werd tot het geven van instemming en (2) de werkgever desalniettemin de instemming van de werknemer bevorderde, terwijl hetgeen de werkgever wist of behoorde te weten de werkgever zich daarvoor de werknemer had behoren te weerhouden.
In een zaak bij het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (Zie Gerechtshof Leeuwarden 23 juli 2013, JAR 2013/246) was het dienstverband door middel van een vaststellingsovereenkomst beëindigd. De werkgever had aan de werknemer te kennen gegeven de arbeidsovereenkomst te willen beëindigen. De werkgever beschuldigde de werknemer van fraude met de urenregistratie. De werkgever hield de werknemer voor dat dit een ontslag op staande voet rechtvaardigde. De werknemer wist dat hij met een ontslag op staande voet geen aanspraak zou kunnen maken op een WW-uitkering en stemde met het ondertekenen van een vaststellingsovereenkomst in.
Na het ondertekenen van de vaststellingsovereenkomst liet de werknemer zich juridisch voorlichten. De werknemer vernam dat een fout in de urenregistratie geen reden voor een ontslag op staande voet opleverde en vernietigde de vaststellingsovereenkomst. Het Hof overweegt vervolgens dat de werknemer zich in een afhankelijke positie bevond. De werkgever wist of behoorde te weten dat een ontslag op staande voet hoogstwaarschijnlijk voor de rechter geen stand zou houden. Om deze redenen heeft het Hof de vaststellingsovereenkomst vernietigd en de werkgever veroordeeld om het salaris van de werknemer door te betalen.
Heeft u een vaststellingsovereenkomst ontvangen en heeft u vragen over de rechtsgeldigheid van de vaststellingsovereenkomst? Het is belangrijk dat u contact opneemt met één van onze advocaten om de vaststellingsovereenkomst juridisch te laten beoordelen. In veruit de meeste gevallen zal uw werkgever de juridische kosten voor u betalen. Indien u al een vaststellingsovereenkomst heeft ondertekend en u deze vaststellingsovereenkomst wenst te vernietigen is eht tevens belangrijk dat u met één van onze advocaten contact opneemt.
Onze advocaten staan u graag te woord
Indien u na het lezen van dit artikel vragen heeft of juridisch advies nodig heeft, neemt u dan gerust met één van onze advocaten in Almere contact op.
